Akılcı İlaç Kullanımı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1985 yılında ilk olarak tanımlanmış ve bu tanıma göre; kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilaca, uygun süre ve dozda, en düşük maliyette ve kolayca ulaşabilmeleri olarak tanımlanmıştır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur. Akılcı olmayan ilaç kullanımı hastaların tedaviye uyuncunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, advers olay görülme sıklığı ve tedavi maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de, bu olumsuzlukların önlenmesi ve “Akılcı İlaç Kullanımı” nın sağlanması konusunda farkındalığın oluşturulması ve toplum bilincinin artırılmasına yönelik, Akılcı ilaç kullanımını (AİK) destekleyecek faaliyetler yürütülmektedir. Hekim, eczacı, yardımcı sağlık personeli, halkımız ve ilaç sektörüne yönelik AİK konusunda davranış değişikliğinin oluşturulması amacıyla AİK ile bilgi ve bilinç düzeylerinin artırılması hedeflenerek çeşitli faaliyetler ve eğitimler yapılmaktadır.
Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı kapsamında Amasya ilimiz bünyesinde AİK İl Koordinatörlüğümüz kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır.
Akılcı olmayan ilaç kullanımının en önemli örneklerinden biri de gereksiz yere antibiyotik tüketimidir. Antibiyotiklerin gereksiz kullanımı önemli bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Gereksiz ve uygunsuz antibiyotik kullanımı, toplumda ve sağlık tesislerinde büyük bir problem haline gelen antibiyotik direncine sebep olmaktadır. Dikkat edilmesi gereken husus antibiyotik direnci, yerini dolduran mantar ve fungal enfeksiyonlardır. Burada kullanılan ilaçların milli servet de olduğu da bilinmelidir.
Bu nedenle “Akılcı İlaç Kullanımı” çalışmalarında bilinçli ve uygun antibiyotik kullanımının yaygınlaştırılmasına öncelik verilmektedir. İlimizde farkındalık çalışmaları yapılmaktadır.
Bu kapsamda aile hekimlerimize, özel ağız ve diş sağlığı hizmeti sunulan sağlık tesisleri ile kamuya ait sağlık tesisleri bünyesinde görev yapan diş hekimlerine, ve kamuya ait hastanelerde görev yapan hekimlerimize akılcı antibiyotik konusunda eğitimler verilmiştir.
İlimiz Eczacı Odası işbirliğinde eczaneler ziyaret edilmiş, eczacı ve eczane çalışanları ile ayrı ayrı toplantı ve görüşmeler gerçekleştirilmiş, reçetesiz ilaç satışı ve reçetesiz antibiyotik kullanımının engellenmesi amaçlanmıştır. Milli Eğitim Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde ilimizde okullarımıza gidilerek akılcı ilaç kullanımı ve antibiyotik seminerleri yapılmıştır. Spor aktivitelerinde, kutlama ve festivallerde, düzenlenen yürüyüşlerde, halka yönelik kurulan standlarda, kurumlarımız telefon bekleme müziklerinde, hastanelerimiz bekleme salonlarında akılcı ilaç kullanımı farkındalığı amaçlanmıştır.
Yine Müdürlüğümüz toplum sağlığı merkezlerimizde halkımıza doğrudan eğitimler verilmiştir. Cezaevlerine de gidilerek konu hassasiyetle açıklanmıştır.
Müdürlüğümüz Ve Amasya Üniversitesi İş Birliğinde Bakanlığımız Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu yetkililerinin de katılımıyla Akılcı Antibiyotik Kullanımı, Mikrobiyota Ve Farmakovijilans” konulu konferans düzenlenmiş söz konusu konferansa başta sağlık meslek mensupları olmak farklı kesimlerden yoğun katılım gerçekleşmiş bu sayede konunun önemine bir kez daha dikkat çekilmiştir.
Antibiyotiğin yanlış ve gereksiz kullanımı konusunda, toplum sağlığı açısından önem arz eden farkındalık çalışmalarının, kitlelere ulaşmasında etkili olması amacıyla, Bakanlığımızca hazırlanan videoların yerel medyada yer alması sağlanmıştır. Vatandaşlarımızın hekim önermeden, yazmadan antibiyotik ve diğer ilaçları talep etmemeleri için Bakanlığımız tarafından başlatılan kampanya dahilinde bilgi ve farkındalık materyali olarak afiş, ilan, el broşürü asım ve dağıtımları sağlanmıştır.
Amasya Üniversitesi ile akılcı ilaç kullanımı konusunda farkındalık anketlerive bu konuda çalışma yapılması, düzenli aralıklarla hekimlerin farkındalık eğitimlerinin yapılması, halkın bu konuda bilinçlendirilmesi faaliyetlerinin devamı da planlanmaktadır.
Reçete Bilgi Sistemi sürekli il bazında takip edilmekte ve hekimlerimize zaman zaman bilgilendirmeler ile geribildirim yapılmaktadır. İlimizde yazılan e-reçetelerde "Antibiyotik Bulunan Reçete Yüzdesi" 2017 yılı son verileri şu şekildedir:
Aile hekimleri için 19,23 Türkiye ortalaması 24,57
Diğer hekimler için 33,36 Türkiye ortalaması 33,36
olmuştur. Yapılan çalışmalar ve bilgilendirmeler ile oranlar azaltılmaya çalışılmaktadır.
Bu verilere göre Amasya ilimizdeki antibiyotik bulunan e-reçete yüzdeleri birinci basamakta Türkiye ortalamasının altında ve hastanelerimizde ise Türkiye ortalaması sınırında olması oldukça sevindiricidir. İlimiz ilk aile hekimliğine geçen iller arasında olup halkımız öncelikle birinci basamak hizmetlerini tercih etmektedir. Hedefimiz bu reçete yüzde oranlarının çok daha aşağıya düşmesi ve halkımızın bu konuda bilinç düzeyinin artması ve ilimizde akılcı ilaç kullanımı farkındalığının daha fazla yaygınlaştırılmasıdır.
Tüm Amasyalı hemşehrilerimize sağlıklı mutlu günler diliyorum.
Dr. Öner NERGİZ
İl Sağlık Müdürü